Karotis Vertebral Doppler
Batı dünyasında inme, kalp hastalıkları ve kanserden sonra üçüncü en sık ölüm sebebidir. İnmenin tanımlanabilir en sık nedeni kalp kaynaklı tromboembolik pıhtılardır. Yeni bir inmede tanımlanabilen bir diğer neden CCA bifurkasyonundan İCA’ya uzanan ve darlığa neden olan aterosklerotik plaktır.
Ultrason karotis hastalıklarını değerlendirmede oldukça yüksek kesinlikte, ucuz bir başlangıç ve tarama incelemesidir. Uygun şekilde eğitilmiş kişilerce yüksek kaliteli ULTRASON incelemesi yapıldığında bulgularda uyumsuzluk yoksa pre-op doğrulayıcı bir anjiografiye ya da MR incelemeye gerek kalmamaktadır.
Semptomatik hastalarda trombüs kaynağının araştırılması için, asemptomatik hastalarda ise aterosklerotik damar hastalığı varlığında tarama amaçlı ULTRASON incelemesi yapılıyor. Ayrıca geçici iskemik atak ya da vertebrobaziler yetmezlik bulguları olan hastaların da vertebral arterleri inceleniyor.
Karotid sistemde temel olarak aradığımız, anlamlı hemodinamik darlığa neden olan ya da trombüs kaynağı oluşturabilecek plaklar, İCA’ da olası oklüzyonlar, vertebral arterlerde darlık, subklavian presteel/steel sendromu gibi patolojik durumlar.
Bu incelemeyi yaparken belirli bir disiplini izlemek gerekli. Önce karotid sistem B-mode ile dikkatlice taranarak olası plaklar, CCA’ larda intima kalınlığı, İCA ve ECA’ ların lokalizasyonu incelenir. Plak var ise morfolojik özellikleri değerlendirilir. Ardından longitüdinal planda renkli doppler ile damarların renkle doluşları değerlendirilir. Bu seviyede B-mode incelemede gözden kaçabilen hipoekoik plaklar dolum defekti olarak izlenebilirler. Daha sonra pulse doppler ile CCA, İCA ve ECA’ da spektral örnekler alınır. Kan akış yönleri, pik sistolik hızlar ve end diastolik hızlar ile vertebral arterlerde akım volümleri elde edilir. Plak varlığında , bu lokalizasyonda izlenen en dar yerden kan akım hızları ölçülerek çeşitli kaynaklarda yer alan tablolar kullanılarak stenoz oranı hesaplanır.
2 mm’ yi geçen intimal kalınlaşmalar plak olarak kabul ediliyor. Bu seviye sonrasında damar lümeninden diffüzyon ile beslenen intimal tabaka beslenemez hale geliyor ve zaman içerisinde aterom oluşuyor. Ardından gelen nekroz ve fibroblastların olaya katılması ile plak stabil hale geliyor. Stabil hale gelmeden önce plakta yırtılma, ülserasyon gibi patolojiler çok daha kolay meydan geliyor.
Hipoekoik plak; görülmesi oldukça güç olan ya da sedece dolum defekti olarak izlenebilen, unstabil, yumuşak, fibrofatty plak
Miks ekojenitede, güçlükle yüzeyi seçilebilen predominat olarak hipoekojen, unstabil
Miks ekojenitede predominant olarak hiperekojen, stabil, fibröz plak
Kalsifik plak, stabil.
NASCET (North American Symptomatic Carotid Endarterectomy Trial) ECST (European Carotid Surgery Trial) 1991 yılında iki ayrı çalışma yayınlanmış.
%70 üzeri darlıklarda cerrahi endarterektomi, inme riskini % 23 azaltıyor
%50-69 darlıklarda ise %5 risk azalması var.
Genel yaklaşım;
<%70 stenoz ve asemptomatik hastalar medikal tedavi ve takip,
>%70 stenozda genel olarak cerrahi tedavi,
%50-69 semptomatik olgularda cerrahi
USA’ da endarterektomi olgularının %80’ i sadece doppler sonuçları ile ameliyat ediliyor.
‘’Society of Radiologist in Ultrasound (www.sru.org)’’ tarafından kendi stenoz kriterleri olmayan klinikler için karotis USG değerlendirmesi rehberi hazırlanmıştır.
En uygunu USG bulgularının anjiografik bulgularla analiz edilmesidir ancak bunu uygulamak zordur.
Sonografik bulguları doğrulamak için çok az anjiogram yapılmaktadır. Cerrahi sırasında darlığın oranını tanımlamak için çaba sarf edilmemektedir ve bu da korelasyonu güçleştirmektedir.
Merkezden merkeze ve cihazdan cihaza ve radyologlar arasında bulgular değişebiliyor. Bu nedenle merkezler arasında kullanılan stenoz tablolarında ve çalışmalar arasında belirgin farklılıklar var.
TAKİP?
>%50 stenozu olup operasyon planlanmayan hastalar 6-12 ayda
<%50 stenozu olan hastalar 1-2 yılda bir
Stenozu olmayıp belirgin risk faktörleri taşıyan hastalar 3-5 yılda bir incelenmelidir.
Dr. Ersen Alp ÖZBALCI
{fcomment}
Kategori: İleri Düzey Doppler